8 december 2020 | Tip van Sanne

Deze bijzondere memoires vertellen hoe Françoise Frenkel aan de jodenvervolging wist te ontsnappen. Ze schreef het kort na de Tweede Wereldoorlog, waarna het snel vergeten werd. Totdat het recentelijk werd herontdekt op een tweedehands boekenmarkt en opnieuw werd uitgegeven. Het boek is een tijdscapsule: het is duidelijk in haar schrijven dat de gebeurtenissen pas achter de rug zijn. Het is alsof Frenkel maar net de grens met Zwitserland over is en zonder op adem te komen, haar verhaal vertelt. Hoewel je als lezer weet dat ze veilig de oorlog zal doorkomen, kun je niet anders dan nagelbijtend verder lezen.

Voor de oorlog had Frenkel een Franse boekwinkel in Berlijn, maar als joodse vrouw moest ze vluchten. Het grootse deel van het boek speelt zich af in Vichy (Frankrijk), vanwaar ze wil proberen naar Zwitserland te vluchten. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het levert een mooi beeld op van Zuid-Frankrijk in de oorlogsjaren, en hoe het moet zijn geweest voor de vele mensen die moesten vluchten om het vege lijf te redden. De straten van Vichy lijken gevuld met voortvluchtigen en de autoriteiten die jacht op hen maken. Frenkel moet meerdere keren haar lot in de handen van onbekenden leggen, er maar op vertrouwend dat zij geen misbruik zullen maken van haar situatie. En terwijl zij meerdere keren door het oog van de naald kruipt, ziet ze ook dat anderen dat geluk niet gegeven is.

Frenkels verhaal laat duidelijk zien hoe tweeslachtig de Franse samenleving is op dit vlak. Waar ik als lezer vooral bezig was haar aan te moedigen, worden er bijzonder weinig helpende handen uitgestoken om haar vlucht makkelijker te maken. Meer dan eens hebben mensen een dubbele agenda. Aangrijpend, en dat stemt tot nadenken. Kortom, deze stem uit het verleden moet je horen!

Sanne
Titelbeschrijver bij de Koninklijke Bibliotheek

Ik ben voor alles te porren, maar geniet vooral van internationale literatuur, detectives en historische non-fictie. Hoewel een goede memoire ook niet te versmaden is, en historische romans kan ik ook niet laten liggen… kortom: ik ben een alleslezer!

Op dit moment maak ik een literaire wereldreis door van elk land ter wereld minstens één boek te lezen. Zo ontdek ik allemaal nieuwe auteurs en verhalen die ik anders niet was tegengekomen. Op deze manier heb ik recent de boeken van Olga Tokarczuk en Deon Meyer ontdekt – en dat smaakt naar meer!

Boeken die ik zo mooi vond, dat ik er nog steeds van moet bijkomen: ‘Het jongensuur’ van Andreas Burnier, ‘De tienduizend dingen’ van Maria Dermoût en ‘Ademschommel’ van Herta Müller.