Foto auteur: Corb!no

Toen ik als jongeman naar Rome ging, in de hoop op een rolletje bij Fellini, wist ik eigenlijk al dat ik niet meer wilde acteren. Ik had alleen geen idee wat ik dan wel wilde. Iemand zei: ‘Neem Hadrianus’ Gedenkschriften mee van Marguerite Yourcenar. Ik las het zittend, verstopt op de trappen van het Campidoglio (want in die tijd was de stad vaak nog even stil en verlaten als hij nu door de pandemie weer is geworden). Door het boek ging een wereld open. Hierna las ik alles wat Yourcenar ooit heeft geschreven, waaronder Het hermetisch zwart, dat ik misschien nog wel mooier vind.

Telkens doet zij hetzelfde: gebaseerd op feiten recreëert zij een leven. En via dat leven laat zij een heel tijdsgewricht zien. Zij neemt een historische figuur en maakt er weer een mens van. En via de ogen van die mens maakt zij vervolgens een heel tijdsgewricht inzichtelijk.

Met Fellini werd het niks (zoals te lezen in mijn roman De droom van de leeuw). Kort na mijn terugkeer uit Rome hoorde ik het verhaal van twee Ghanese prinsjes die cadeau waren gegeven aan de Nederlandse koning. Die avond wist ik dat ik hun verhaal moest vertellen. Het duurde nog even voordat ik zelf de pen opnam, maar terugkijkend kun je zeggen dat ik in mijn romans op mijn manier doe, wat ik in Rome las bij Yourcenar: het vermenselijken van een historische figuur en via hem of haar een andere tijd tot leven wekken. Dit is allemaal volledig onbewust gegaan, maar toen De zwarte met het witte hart bij Gallimard in Parijs verscheen, legde een Franse recensent – tot mijn vreugde – direct het verband.

Het is natuurlijk maar een enkele keer in het leven dat een boek zoveel invloed kan hebben, maar hoeveel honderden boeken zullen ons in ons leven op honderden andere manieren bewust of onbewust hebben beïnvloed? En hoeveel zullen we er nog gaan lezen en in welke ongekende richting gaan die ons sturen?